Transatlantyk 2014 - Gala Otwarcia

09 Sierpień 2014, 11:49

8 sierpnia w Sali Wielkiej poznańskiego Centrum Kultury Zamek miała miejsce uroczysta Gala Otwarcia czwartej edycji Transatlantyk Festival Poznań. Oficjalną formułę rozpoczynającą festiwal wygłosiła pani Małgorzata Omilanowska, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podczas gali dyrektor festiwalu, Jan A.P. Kaczmarek, zaprezentował nową wersję widowiska muzycznego pt. "Universa. Opera Otwarta", które swoją prapremierę miało w Krakowie podczas tegorocznych obchodów jubileuszu 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jak stwierdził sam autor, jest on w tym dogodnym położeniu, że jako żyjący kompozytor może dowolnie zmieniać napisane już przez siebie utwory i twórczo "bawić się" własnymi dziełami. Dlatego też kompozycja wykonana podczas Gali Otwarcia festiwalu miała nieco inną formę, niż ta, jaką mieliśmy okazję widzieć i słyszeć w maju (polecamy naszą relację z majowej prapremiery na Rynku Głównym w Krakowie). Podstawową różnicą była zamiana wykonań wokalnych na instrumentalne. Linię melodyczną wyznaczały poszczególne sekcje orkiestry stworzonej specjalnie na potrzeby wydarzeń festiwalowych - Transatlantyk Symphony Orchestra. Muzyce dodawał treści i mocy 40-osobowy Poznański Chór Kameralny Bartosza Michałowskiego. Artystów prowadziła dyrygent Monika Wolińska, nazwana niedawno "czarną panterą polskiej dyrygentury", która nie po raz pierwszy udowodniła, że potrafi panować nad bardzo licznym zespołem wykonawców. Muzyce towarzyszyły interesujące wizualizacje stworzone przez Mieczysława Bielawskiego, które wzmacniały przekaz utworu.

Treścią opery "Universa - Remix 1" jest ukazanie prymatu rozumu nad innymi cechami ludzkiego gatunku, przede wszystkim nad siłą. Wśród postaci przywoływanych w kompozycji znaleźli się Mikołaj Kopernik oraz Albert Einstein. Z treści dzieła można wywnioskować, że to wielkie odkrycia naukowe decydują o potędze człowieka, o jego losie i kierunku rozwoju. To one wprowadzają go w nową, rzeczywistość, budując przyszłość, jednocześnie nie burząc przeszłości. Wzory, liczby, wykresy, które tworzyły piękne kompozycje wizualne, są wytworem ludzkiego rozumu i można je wykorzystać dla dobra człowieka. Natura, również podlegająca rozumowemu opisowi, jest piękna i zachwycająca. Zaś przemoc rodząca wojny również rodzi się w człowieku, ale nieopanowana przez rozum przynosi zniszczenie. Dzieło Jana A.P. Kaczmarka ma zatem wyraźny charakter moralizujący. Zostało zresztą nazwane przez autora moralitetem. Dostrzec można w nim nawiązania do antycznej reguły kalos kagathos, co oznacza jedność dobra i piękna, osiąganą przez człowieka na drodze rozumowania.

Utwór Kaczmarka zaprezentowany w Poznaniu miał charakter złożony. Łączył bowiem elementy wizualne i muzyczne, scalał treści estetyczne i etyczne, odwoływał się do nauki i sztuki, wreszcie przekraczał czas i przestrzeń, odwołując się do różnych epok i miejsc. Z tego względu wybór dzieła "Univera - Remix 1" jako kompozycji otwierającej festiwal Transatlantyk był bez wątpienia uzasadniony. Ideą poznańskiego festiwalu jest przecież łączenie wydarzeń o różnych charakterze; jest mówienie o sztuce, o świecie, o wartościach - w trosce o teraźniejszość i przyszłość.