Upadek (Der Untergang)

Goszczący od paru miesięcy na naszych ekranach Upadek Oliviera Hirshbiegela to jeden z najgłośniejszych filmów minionego roku. Oparty na wspomnieniach Traudl Junge (sekretarki Adolfa Hitlera) film, to bodaj druga w historii niemieckiej kinematografii próba dokładniejszego ukazania na ekranie losów znienawidzonego wodza III Rzeszy. Można się było spodziewać, że film wzbudzi duże kontrowersje. Wiele środowisk po obejrzeniu filmu, zarzuciło twórcom, że próbowali Hitlera uczłowieczyć i pokazać, że bestia też człowiek. Zupełnie bezpodstawnie obawiano się, że film wzbudzi w Niemczech falę współczucia dla Hitlera, zapoczątkuje modę na jego postać wśród Niemców. Nie mogę się z tymi zarzutami zgodzić, Hitler grany koncertowo przez Bruno Ganza to odrażającą, pozbawiona uczuć postać, która już od pierwszego pojawienia się na ekranie wywołuje wstręt u widza.

Muzykę do Upadku stworzył Stephan Zacharias - kompozytor od blisko dekady tworzący dla niemieckiej telewizji, który tym dziełem zadebiutował na międzynarodowej arenie. W świecie jest to jeszcze kompletnie nieznany twórca, o którym niełatwo odnaleźć jakiekolwiek informacje w internecie. Ponieważ Upadek to film o końcu III Rzeszy i Hitlera, więc próżno szukać w tej muzyce wagnerowskiego rozmachu, czy charakterystycznych marszów ukwieconych typowo niemiecką melodyką. Zacharias stworzył muzykę idealnie wkomponowującą się w klimat filmu - ponurą, pełną tragizmu, grozy i smutku towarzyszącego horrorowi wojny. Nie jest to muzyka będąca psychologicznym portretem Hitlera (muzyka ilustracyjna prawie w ogóle nie pojawia się w scenach z jego udziałem), lecz raczej oddająca ogrom ludzkich tragedii i zniszczeń jakie pozostawił po sobie. To bardzo kameralna partytura, w użyciu są tu głównie skromna ^*sekcja smyczkowa z wiolonczelami wybijającymi się na pierwszy plan i fortepian, ponadto w niektórych kompozycjach słychać brzmienie syntezatorów i dzwonu rurowego. Z kompozycji Niemca, pierwszy utwór (`Des Führers Sekretärin`) odbiega nieco nastrojem od pozostałych, jest to, bowiem liryczna ilustracja sceny przyjęcia do pracy młodej sekretarki w 1942r.

W dalszej części score`u dominują bardzo intensywne emocjonalnie utwory ubrane w klasyczną formę, które przeplatają się z bardzo prostymi utworami, w których Zacharias skupia się na zbudowaniu posępnego, apokaliptycznego klimatu za pomocą fagotów, smyczków i głębokiego brzmienia dzwonu np. w Gute, Nacht Kinder i Die Giftkapseln. Jest to swoiste oczekiwanie na nieuchronną zagładę - dźwięki sączą się wolno i mało gwałtownie, ale pokaźny ładunek emocji sprawia, że mało kto będzie się nudził. Najciekawszymi elementami score`u są jednak smyczkowe msze żałobne a także fortepianowy nokturn. Można śmiało doszukiwać się w muzyce Zachariasa inspiracji twórczością europejskich mistrzów. Mało tego Zacharias zdecydował się użyć w kilku utworach fragmentów z opery Henry`ego Purcella Dido and Aeneas, na nowo zaaranżowanych przez Horsta Liebenaua. Kompozycje Zachariasa na albumie sąsiadują z tzw. source music, tworząc między sobą duże kontrasty. Obok dziecięcej pieśni Kein schöner Land są tu dwie radosne rewiowe piosenki - Blutrote Rosen i Davon geht die Welt nicht unter, które wielu słuchaczom od razu skojarzą się z przebojami Marleny Dietrich. Na albumie znalazło się również miejsce dla tradycyjnej rosyjskiej pieśni żołnierskiej Jablotschko.

Zacharias jak na europejskiego twórcę przystało posiada dużą wrażliwość, której brak często hollywoodzkim twórcom. Lubię, gdy forma nie dominuje nad treścią a niemiecki twórca za pomocą bardzo skromnych środków wytworzył tu bardzo duże emocje, ubierając je w większości przypadków w wyraźne, rozbudowane tematy. Pomimo dużego nawarstwienia emocjonalnego bólu i cierpienia, które może odrzucić wielu słuchaczy, dzięki użyciu wielu tematów i ciekawej formie, ta muzyka zdecydowanie ma rację bytu poza filmem. Warto dać jej szansę. ^*aria ^*piano

Tweet