Wielkie Torino (Il Grande Torino)

Godziny spędzone przy słuchaniu ilustracji Pino Donaggio z lat 90-tych utwierdziły mnie w przekonaniu, że Włoch najlepsze kompozycje ma już dawno za sobą. Przedzierając się przez kolejne jego ścieżki dźwiękowe coraz bardziej traciłem nadzieję, że trafię na coś wyjątkowego i że Donaggio jest w stanie mnie jeszcze czymkolwiek olśnić. Jednak w momencie, gdy trafiłem na jego ilustrację napisaną w 2004r do filmu Il Grande Torino (w wiernym tłumaczeniu Wielkie Torino) oniemiałem z wrażenia i musiałem zrewidować swoje poglądy na temat Włocha. Ów film został nakręcony na potrzeby włoskiej telewizji i jest to osadzona w latach 40-tych opowieść o występującej w Serie A piłkarskiej drużynie AC Torino i kulisach katastrofy lotniczej z 1949r, w której śmierć poniósł cały zespół - skład uważany dziś za legendarny. Bywało, że cała Squadra Azzura składała się z zawodników tego klubu. Tą tragedię porównuje się do dziś z katastrofą samolotu z 1958r, w której zginęli bodaj jeszcze bardziej legendarni piłkarze Manchesteru United.

Filmy sportowe można zilustrować w różnoraki sposób, np. stworzyć dynamiczną muzykę w odtwórczy sposób pokazującą, co też dzieje się na polu sportowej bitwy lub też bardziej refleksyjną skupiającą się na stanach emocjonalnych zawodników i trenerów podczas gry, muzykę zajmującą się duchem sportowej rywalizacji. W przypadku Il Grande Torino mamy do czynienia z trochę inną koncepcją. W swojej ilustracji Pino Donaggio stara się za pomocą muzyki wyidealizować zawodników tytułowej wielkiej drużyny a także oddać szacunek i uwielbienie zwykłych ludzi dla piłkarskich herosów, pomaga w zrozumieniu, czym dla Włochów jest futbol - a jest on dla nich religią. Donaggio stara się także spojrzeć na pozaboiskowe sprawy, życie osobiste piłkarzy i ich związki.

Trafiła się Włochowi rzadka okazja napisania ilustracji, w której mógłby pokazać pełnię swoich umiejętności zarówno melodystycznych i dramatycznych - z satysfakcją przyznaję, że Włoch tą okazję wykorzystał. Jest to ilustracja bogata zarówno w tematy jak i mniejsze motywy - pojawia się chwalebny temat drużyny, tematy miłosne, tematy żałobne itd. W Il Grande Torino pokazuje nam się Donaggio refleksyjny, nostalgiczny i dojrzały, robiący doskonały użytek ze swojej europejskiej wrażliwości, z której w przeszłości niestety nie korzystał tak często jak byśmy chcieli. W pracy tej dominuje nie tyle włoska, co ogólnie europejska emocjonalność a większość kompozycji prezentuje duży ładunek ekspresji. Z pewnością nie znając autora i tytułu tej ilustracji, po przesłuchaniu kilku pierwszych kompozycji z Il Grande Torino wielu słuchaczy stwierdziłoby, że napisał ją John Barry albo Georges Delerue. Także kunsztowna melodyka w części kompozycji nie wskazuje na to, iż za tą ilustracją stoi Włoch. Są jednakże w tej ilustracji typowe dla Włocha melodie cechujące się prostotą acz jak zwykle ujmujące i pełne uroku.

Il Grande Torino cechuje przeogromna wręcz autonomiczność. Jest to ilustracja stworzona dla osób kochających bogactwo tematyczne i dużą ekspresyjność a unikających underscore. Donaggio wprowadza słuchacza w stan hipnozy swoimi przepięknymi melodiami i doskonałym wykorzystaniem wibrujących dźwięk smyczków grających w wyraźnym uniesieniu, a także swoich ulubionych instrumentów: fortepianu, fletu i gitary akustycznej. Il Grande Torino jest kompozycją zdominowaną przez klasyczne brzmienie orkiestry, które w niektórych utworach Donaggio wspomaga lekkimi syntezatorami, a także klawikordem. Jest też w paru utworach jakże typowy dla ilustracji ze słonecznej Italii akordeon. W temacie głównym orkiestra otrzymuje także mocne wsparcie od ?niebiańskiego? sopranu wyraźnie górującego nad jej brzmieniem. Dzięki średniej i wysokiej intensywności emocjonalnej oraz zmienności tematycznej nie możemy czuć się znudzeni. Ten piękny sen przerywają od czasu do czasu źródłowe kompozycje prezentujące typowe dla lat 40-tych style muzyczne: jazz i charleston. Poza dwoma wyjątkami pierwsze kilkanaście kompozycji do pole do popisu dla instrumentalistów, lecz od utworu Impatto All Improvviso, w którym Pino Donaggio zilustrował moment katastrofy za pomocą smyczkowego crescenda, pierwszoplanową rolę zaczyna odgrywać nieznana mi z nazwiska sopranistka wspierana przez sekcję smyczkową. (Donaggio bodaj po raz pierwszy od czasu La Monaca Di Monza z 1986r korzysta z sopranu). Oczywista wydaje się tu inspiracja słynnymi kompozycjami Ennio Morricone ze wspaniałym wokalem Eddy Dell`Orso. I choć słyszeliśmy już takie połączenie a i głos sopranistki z Il Grande Torino nie może się równać głosowi renomowanej Włoszki - momentami ginie gdzieś przytłoczony przez brzmienie orkiestry to muzyka potrafi dogłębnie poruszyć, z pewnością niejeden słuchacz uroni łzę przy jednym z pięciu końcowych utworów.

Jak już wspomniałem praca ta ma wiele zalet, które skuszą do niej słuchaczy lubiących delektować się świetną melodyką i poszukujących w muzyce przede wszystkim piękna i dużych przeżyć. W przypadku takich kompozycji jak Il Grande Torino jedynym minusem jest niska oryginalność, która nie pozwala na wystawienie maksymalnej oceny. Chyba od czasu La Monaca di Monza z 1986r Pino Donaggio nie napisał muzyki na tak wysokim poziomie. Niestety, jak się później okazało, Il Grande Torino było jednorazowym "wyskokiem" kompozytora, jego kolejne prace jakościowo są znacznie gorsze. Takimi kompozycjami jak Wielkie Torino Włoch udowodnił, że drzemią w nim wielkie możliwości, lecz w ostatnich kilkunastu latach niezmiernie rzadko miał możliwości ich pokazania, trafienia na projekt, który byłby dla niego wielkim wyzwaniem. Należy mu życzyć, aby na takie projekty trafiał częściej.

Tweet

Zobacz także:

Carrie

Barbarzyńcy (The Barbarians)