Zabójstwo Jesse`go Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda (The Assassination of Jesse James by the coward Robert Ford)

Wielu krytyków dość ostro potraktowało najnowszy film Andrew Dominika Zabójstwo Jesse`ego Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda, zarzucając mu między innymi pretensjonalność i niekonsekwencję. Jednocześnie w licznych artykułach podaje się go jako przykład rzekomego renesansu westernu. Moim zdaniem powodem niektórych rozczarowań było błędne zaklasyfikowanie tego dzieła. Bowiem to że akcja dzieje się w Ameryce XIX wieku, a bohaterami są mężczyźni w kapeluszach z koltami przy pasach wcale nie przesądza o gatunku westernie. Zabójstwo… jest raczej prostym dramatem psychologicznym o słynnym bandycie (postać skomplikowana, niejednoznaczna) i zafascynowanym nim młodym żółtodziobie. Dominik nie uniknął w nim wprawdzie łopatologii i gdzieniegdzie pretensjonalności, lecz mimo tego ta blisko trzygodzinna historia nie nudzi. Chyba największa w tym zasługa doskonałego aktorstwa. Brad Pitt i Casey Affleck stworzyli pełnokrwiste, bardzo sugestywne kreacje, które na długo zapadają w pamięci. Wrażenie na pewno potęguje jeszcze warstwa wizualna i dźwiękowa filmu.

Tę Dominik ewidentnie podpatrzył u swego mistrza Terrence`a Malicka, któremu asystował przy Nowym Świecie. W Zabójstwie… zobaczymy i usłyszymy więc na przykład artystycznie wyeksponowane piękno przyrody. Sama muzyka pełni tu jednak trochę inną funkcję niż w obrazach Malicka, aczkolwiek równie znaczącą. Kreuje ona przede wszystkim trochę duszny klimat opowieści a także nadaje jej powolny, stabilny rytm. Nie wpływa natomiast znacząco na sferę emocjonalną, jak choćby muzyka Hansa Zimmera w Cienkiej Czerwonej Linii, do której jest zresztą miejscami trochę podobna.

Kompozytorzy Nick Cave i Warren Ellis stworzyli dźwiękowe tło, nie będące jednak tylko estetycznym dodatkiem. Ich utwory są również niezwykle istotnym elementem narracji - dyskretnie towarzyszą fabule, nadając jej swoistej płynności. Można odnieść wrażenie, że tylko dźwięki ?rozumieją? psychologię bohaterów i ze stoickim spokojem opowiadają nam historię tytułowego zabójstwa. Niezwykle efektownie kontrastuje to z lękiem i niepewnością niektórych postaci. Ów spokój, zrozumienie czy przewidywanie artyści uzyskali tworząc odpowiednią formę utworów. Zostały one zbudowane na zapętlanych statycznych albo wolno rozwijających się motywach. Ta struktura mocno przywodzi na myśl ilustrację Requiem dla snu Clinta Mansella, który zastosował bardzo podobny zabieg. Muzyka Cave`a i Ellisa wydaje się jednak bardziej przystępna w odbiorze od kompozycji z filmu Aronofsky`ego. Nie jest bowiem tak nachalna, ofensywna wyrazowo, a zdecydowanie subtelniejsza w instrumentacji i wykonaniu. Przepiękne połączenia brzmień orkiestry kameralnej czy kwartetu smyczkowego z gitarą akustyczną, wspartych na głębokiej gitarze ^*basowej albo wibrafonu z dzwoneczkami naprawdę magnetyzują. Na oszczędny, lecz oryginalny akompaniament nakładają się prościutkie, oparte często na dwóch funkcjach harmonicznych motywy delikatnego, intymnego fortepianu i skrzypiec. Ciekawe są utwory pozytywkowe, takie jak Song for Jesse, które razem ze zdjęciami stylizowanymi na dagerotypy dają widzowi poczucie, że ogląda raczej stary album z fotografiami niż film.

Muzyka do Zabójstwa…, mimo swej monotonii, bardzo atrakcyjnie wypada na płycie. Słuchając jej można wychwycić wiele smaczków, które umknęły podczas seansu - na przykład zaskakujący, bo opóźniony rytmicznie dudniący dźwięk gitary basowej na końcu utworu Money Train. Trzeba przy tym zaznaczyć, że muzyka Cave`a i Ellisa nie jest do szybkiego skonsumowania, jak codzienny lunch. Słuchanie jej porównałbym raczej do samotnego sączenia dobrej whisky i smakowania wysokiej jakości cygara. A na taką przyjemność trzeba mieć oczywiście odpowiedni nastrój. Polecam.

Tweet