Oczy szeroko zamknięte - sens zawarty w trzech dźwiękach29 Czerwiec 2010, 20:15
Oczy szeroko zamknięte - sens zawarty w trzech dźwiękach
Oglądając ostatnie dzieło Stanleya Kubricka ?Oczy szeroko zamknięte?, można odnieść wrażenie, że głównym celem reżysera było nadanie obrazom i narracji wyrazistego stylu oraz stworzenie w wykreowanym świecie niezwykłego nastroju. Film bowiem hipnotyzuje oryginalną estetyką, trzyma w napięciu, działa na zmysły. Nacechowane silnym erotyzmem (pozbawionym jednak wulgarności) ?Oczy szeroko zamknięte? mówią o małżeńskiej zdradzie, silnych namiętnościach oraz pokusach współczesnego świata. Wizję Kubricka dopełniła oczywiście muzyka.
Najbardziej zapada w pamięć kompozycja ?Musica Ricercata? György Ligetiego. Drugą część cyklicznego utworu na fortepian solo, składającą się tylko z trzech dźwięków, Kubrick wykorzystał w wielu scenach. Ideą Ligetiego było dodawanie po jednym dźwięku do każdej kolejnej części, a więc pierwsza zawiera dwa dźwięki, druga trzy i tak po kolei, kończąc na jedenastej z dwunastoma dźwiękami. ?Musica Ricercata II? jest utworem bardzo niepokojącym, słyszymy w nim miarowy, wwiercający się półtonowy motyw (eis i fis), w dynamice na przemian forte i piano. Pochód ten przerywa ostre, gwałtowne i natarczywie powtarzane ?g? a także przeszywające tremolo. Ligeti omawiany utwór napisał na początku lat 50. w stalinowskich Węgrzech, gdzie tego typu muzyka była zabroniona. Sam kompozytor powiedział w dokumencie Jana Harlana ?Kubrick: Życie w obrazach?, że było to dla niego desperackie posunięcie, był to nóż w serce Stalina.
 Ligeti docenił zarówno zrozumienie sensu swego dzieła, jak i jego twórcze wykorzystanie w filmie. Rzeczywiście, minimalistyczna ?Musica Ricercata II? robi podczas seansu olbrzymie wrażenie. Reżyser precyzyjnie powiązał z nią obrazy i w pełni jej podporządkował narrację. Sceny ucieczki głównego bohatera ulicami Nowego Jorku przed tajemniczym nieznajomym mrożą krew w żyłach, a jego dialog z mistrzem ceremonii na początku rytualnej orgii seksualnej wydłuża do granic możliwości suspens. Wszystko to w znacznym stopniu zostało osiągnięte dzięki utworowi węgierskiego modernisty. Moc trzech dźwięków nie bierze się tylko z ich idealnego dopasowania do obrazu, nie pełnią funkcji czysto ilustracyjnej. Zaadaptowana ?Musica Ricercata II? mówi bardzo wiele o bohaterze, o jego historii, wprowadza wyjątkową atmosferę.
W ?Oczach szeroko zamkniętych? jest również wyjątkowo obecna ( jak na film Kubricka) muzyka oryginalna, autorstwa Jocelyn Pook. Artystka zilustrowała całą długą sekwencję seksualnej orgii w tajemniczej rezydencji. Przerażający utwór na orkiestrę kameralną, syntezator i gardłowy głos podkreśla rytualność wydarzenia, sprawia, że nie można o nim zapomnieć. Nadaje mu też cechy oniryczne. Za sprawą muzyki widz właściwie nie wie do końca, czy to, co ogląda, dzieje się naprawdę.
Stanley Kubrick zmarł 7 marca 1999 roku, dzień po prapremierze ?Oczu szeroko zamkniętych?.
 Czytaj dalej |
