Dopaść Cartera (Get Carter)

Nadeszły smutne czasy, gdy młodym kinomanom tytuł Get Carter kojarzy się wyłącznie z nędznym filmem akcji, w którym podstarzały mięśniak Sylwester Stallone z sardonicznym grymasem na twarzy usiłuje odnaleźć morderców brata. Jest to jednakże ^*remake znakomitego filmu z 1970r, w którym rolę Jacka Cartera zagrał Michael Caine. Tamtem film to już niekwestionowana klasyka kina sensacyjnego. Czytelnicy pisma Film Total uznali go za najlepszy brytyjski film minionego stulecia. Wyniki takich plebiscytów należy traktować z dużym dystansem, jednakże coś musiało być na rzeczy, skoro Get Carter zyskał takie uznanie w oczach publiki. Na spektakularny sukces kasowy tej produkcji złożyło się wiele czynników. Przede wszystkim jedna z życiowych ról Michaela Caine`a, kreującego tu postać bezwzględnego, nieco enigmatycznego, zamkniętego w sobie gangstera, misternie realizującego plan pomszczenia śmierci brata. Na fascynujący efekt finalny złożyły się też: świetna reżyseria Mike`a Hodgesa, zdjęcia doskonale oddające surowy klimat opustoszałego robotniczego miasta Newcastle a przede wszystkim wspaniała muzyka angielskiego kompozytora Roya Budda.

Ten zapomniany dziś twórca był jedną z najbarwniejszych postaci świata muzyki filmowej lat 70-tych. Wszechstronnie uzdolniony jazzowy muzyk-samouk, był jednym z artystów, którzy do świata filmu trafili właśnie ze sceny jazzowej a niekoniecznie planowali, że zostaną kiedykolwiek kompozytorami filmowymi - podobną drogę przeszli m.in. Andre Previn, Jerry Fielding i Johnny Dankworth. Get Carter jest do dziś najsłynniejszą kompozycją Budda, a co ciekawe była to dopiero druga po Soldier Blue jego ilustracja powstała na potrzeby filmu. Pierwotnie skomponowanie muzyki do Dopaść Cartera zaproponowano Johnowi Barry`emu, ale ten odmówił mając bardzo napięty terminarz (musical Lolita My Love oraz filmy Walkabout i The Last Valley). Kolejnym wyborem twórców był właśnie Roy Budd. Budżet tej produkcji przeznaczony na muzykę wyniósł zaledwie 450 funtów. Nie bardzo dziwi, więc fakt, że w nagraniu score`u wzięło udział zaledwie trzech instrumentalistów, a sam Budd grał jednocześnie na fortepianie i klawikordzie. Tym, którzy już szykują się do zakupu płyty, uzmysłowię, że na szeroko rozumianą ilustrację dramatyczną składa się pięć, może sześć kompozycji. Reszta zaś to tzw. source music - zarówno piosenki jak i utwory instrumentalne. Trzeba przyznać, że taki typ ilustracji sprawdził się w filmie perfekcyjnie, na tyle dobrze, że trudno sobie wyobrazić jak wyglądałaby tam inna koncepcja. Dzisiejszym fanom muzyki filmowej, w czasach gdy dominują bardzo długie ilustracje a filmy generalnie przeładowane są muzyką, Get Carter może wydawać się ewenementem, jednakże wówczas taki europejski styl ilustrowania filmów był na porządku dziennym.

Wizytówką tego soundtracku jest odgrywany na klawikordzie legendarny temat tytułowy napisany dla postaci Jacka Cartera - jest to bez wątpienia jedna z najbardziej charakterystycznych melodii filmowych. To temat zamkniętego w sobie tajemniczego mściciela, świetnie oddający emocjonalną pustkę i samotność w obliczu zemsty. Ale gdy tylko Budd dodaje do klawikordu ^*bongosy i kontrabas w Main Theme - Carter Takes A Train temat ten nabiera pewnej nostalgii i sentymentalnego charakteru. Odrzucająco chłodny, depresyjny charakter ma Manhunt, gdzie temat Cartera z dużym rezonansem odgrywa wibrafon, potem wchodzą w jego miejsce bongosy i niski fortepian rytmicznie ilustrując ucieczkę Erica, oprawcy brata Cartera. W tym utworze Roy Budd jawi nam się jako pionier nurtu jungle, a jak pokazują inne ilustracje Roya Budda nie tylko ten nurt muzyki tanecznej, ale także inne mają swoje korzenie w muzyce genialnego Anglika. Interesująco prezentuje się też Goodbye Eric! wyraźnie inspirowany Bachem, z dwoma dynamicznymi, dublującymi się fortepianami ukazującymi Cartera wyzwalającego z siebie emocje, na chwilę przed niespodziewaną śmiercią.

Znakomitym uzupełnieniem score`u jest sześć niesamowicie dopieszczonych i chwytliwych piosenek skomponowanych specjalnie do tego filmu przez Roya Budda, ze słowami Jacka Fishmana, etatowo współpracującego z Buddem przez kolejne kilkanaście lat. Trudno je w zasadzie zaszufladkować gatunkowo, jest to muzyka z pogranicza jazzu, popu i big <sup>*</sup>beatu. Idealnie komponują się one z dialogami z filmu i score`m będąc raz cynicznym, humorystycznym a niekiedy psychodelicznym komentarzem do zdarzeń. Takie piosenki jak Looking for Someone, Love Is a Four Letter Word, Livin Should Be This Way i Hallucinations to prawdziwe delicje, pokazujące jak znakomitym melodystą i aranżerem był Roy Budd.

Zarówno piosenki jak i ilustracja dramatyczna Roya Budda wspaniale zniosły upływ czasu. Naprawdę trudno dziś uwierzyć, że od napisania tej muzyki upłynęło już 36 lat - kompozytorskie idee i pomysły aranżacyjne Budda są nadal świeże, zaciekawiające a przede wszystkim atrakcyjne. Rekomenduję Get Carter przede wszystkim słuchaczom, których horyzonty wkraczają poza symfoniczną muzykę filmową, a także miłośnikom dobrego jazzu. Gorąco polecam także obejrzeć sam film. To kawał znakomitego kina gangsterskiego.

p.s. Oprócz zrecenzowanego wydania Get Carter na rynku płytowym znajduje się również wydana w 2000r dwupłytowa edycja zawierająca kilka dodatkowych dialogów z filmu a na drugim CD współczesne remiksy kompozycji Budda z tego filmu.
^*bas ^*piana

Tweet