Kod dostępu (Swordfish)

Mało który hollywoodzki aktor zaliczył tyle wzlotów i upadków co John Travolta. Zabłysnął pod koniec lat 70-tych w musicalach Grease i Gorączka sobotniej nocy, aby na wiele lat popaść w całkowite zapomnienie, aż do znakomitej roli w Pulp Fiction, która uczyniła go bożyszczem tłumów i katapultowała na sam szczyt, otwierając serię ciekawych kreacji aktora stworzonych później w filmach Dorwać małego, Tajna broń, Fenomen, Michael i Bez twarzy. Potem Travolta skompromitował się produkując i grając w żenującej Bitwie o Ziemię a także w Numerze stulecia, za które dostał Złote Maliny. W 2001r próbował wrócić na szczyt rolą w wysokobudżetowym filmie akcji Kod Dostępu. Skończyło się nominacją do Złotej Maliny, mimo że kreacja Travolty jest całkiem przyzwoita. Tego filmu w zasadzie bliżej nie trzeba przedstawiać. Był to jeden z lepszych i najpopularniejszych filmów akcji nakręconych w 2001r, który zarobił w box office 70 milionów dolarów. Oprócz Johna Travolty główne role zagrali Hugh Jackman i Halle Berry - na chwilę przed wielkim sukcesem Monster`s Ball.

Obok niezłego aktorstwa i spektakularnych efektów specjalnych solidnym punktem Kodu dostępu była też oprawa muzyczna stworzona przez Christopher`a Young`a i Paul`a Oakenfold`a. Co ciekawe nie jest ona efektem bliskiej współpracy tych dwóch kompozytorów. Pracowali osobno i nie mieli nawet okazji spotkać się na planie filmowym ani w studio nagraniowym. Christopher Young miał stworzyć symfoniczny action-score w tradycyjnym stylu, ale producent Joel Silver wpadł na pomysł, żeby Paul Oakenfold dodatkowo skomponował trochę tanecznych kompozycji a także syntetycznej muzyki akcji. Podczas gdy Young komponował muzykę w końcowym stadium tworzenia filmu, Oakenfold już dawno zakończył swoją pracę na planie, bawiąc na trasie koncertowej.

Połączenie wysiłków obu panów można podziwiać w trzech kompozycjach. Swordfish rozpoczyna zsamplowany dźwięk silników samochodowych, przechodząc w syntetyczny underscore uzupełniony transparentnymi smyczkami a także solówkami na trąbkę z tłumikiem wykonywanymi przez Bill`a Churchville`a, po czym z werwą wkracza orkiestra symfoniczna rytmicznie ilustrując chyba najbardziej znaną scenę tegoż filmu, czyli doskonale zmontowaną eksplozję w środku miasta. W Vernon Encrypted Network i Music for Violence and Orchestra znacznie mocniej znać rękę Paula Oakenfolda. Obie są kompozycjami akcji utrzymanymi w tanecznych rytmach, z tym, że w pierwszej z nich po dynamicznym fragmencie następuje dość drastyczne przejście do symfonicznej akcji opartej na smyczkowych ^*dysonansach i grubym brzmieniu dęciaków. W drugiej z kolei do tanecznego podkładu Christopher Young dorzucił rytmiczne brzmienie sekcji smyczkowej, dętej i kotłów. Tak więc efekty tego połączenia we wszystkich trzech przypadkach są bardzo interesujące. Reszta action-score z albumu to już efekt pracy pana Young`a. Miała to być początkowo czysto symfoniczna akcja, ale by materiał był w miarę spójny z muzyką Oakendfold`a, Christopher Young zdecydował się uzupełnić brzmienie o elektronikę. Pojawia się ona głęboko w tle, momentami silniej zaznaczając swoją obecność. Muszę przyznać, że muzyka akcji Amerykanina jest ze score`u na ^*score coraz lepsza - jak wiadomo trening czyni mistrza. Ta ze Kodu dostępu brzmieniem przypomina wcześniejsze kompozycje Younga z Morderstwa w Białym Domu, Powodzi i Ulic strachu. Dzięki wykorzystaniu w części utworów akcji materiału motywicznego, dynamicznej rytmiki i ich względnego uporządkowania formalnego, muzyki Amerykanina bardzo dobrze się słucha a przede wszystkim doskonale sprawdza się ona w filmie znacząco podnosząc poziom adrenaliny. Szczególnie warto wyróżnić tu takie kawałki jak Bombs at a Discount czy znakomita, utrzymana w militarystycznych rytmach Hydra trochę nawiązująca do Schifrinowskiej muzyki akcji z Siły Magnum.

Oprócz action-score w muzyce z Kodu dostępu pojawiają się również bardziej stonowane kompozycje. Głównie mroczny underscore budujący atmosferę niepewności i wzajemnych podejrzeń między bohaterami filmu, oparty na brzmieniu smyczków - czasem kilku sekcji zagęszczających atmosferę, elektronice a także wcześniej wspomnianej trąbce z tłumikiem. Taki materiał pojawia się m.in. w Morgue Music, Insane ^*Piano (uwaga na piorunujące ^*crescendo w połowie utworu!) i Digital Footprints. Bardziej emocjonalnie brzmią kompozycje zaopatrzone w temat napisany dla Stanley`a, głównego bohatera filmu. Otrzymał on dość smutną, refleksyjną melodię podkreślającą jego skomplikowaną sytuację - aby móc żyć razem z ukochaną córeczką, musi wykonać robotę dla czarnego bohatera filmu, genialnego przestępcy granego przez John`a Travoltę. Ten temat Christopher Young powtarza w kilku kompozycjach, począwszy od Insane Piano a skończywszy na The Problem with Hollywood, gdzie pojawia się on w bardzo radosnej wersji. Ten kawałek nie został użyty w filmie, brzmiał chyba zbyt optymistycznie w kontekście tego, co zdarzyło się na końcu filmu. Związków Stanley`a z córką dotyczy inna emocjonalna, pełna ciepła melodia odgrywana na smyczkach i fortepianie w Swan Song.

Jest więc Swordfish bardzo porządną ilustracją, która na wysoką ocenę zasługuje w filmie jak i poza nim, a wszystko dzięki ekscytującej muzyce akcji, udanej liryce i sporej autonomiczności kompozycji. Jak na 62-minutowy soundtrack, niewiele jest fragmentów które nużą, może ciut za dużo jest na albumie mrocznego unserscore i suspensu, ale to tylko moje osobiste odczucie. Proporcje między action-score, suspense a liryczną muzyką uznałbym za poprawne. Kod dostępu to kolejne solidne dokonanie Christophera Younga w gatunku akcji, potwierdzające, iż posiada on smykałkę nie tylko do horrorów i dramatów. Warto.

P.s. Recenzowany album to wydanie promocyjne, które ukazało się nakładem Intrady w 2001r i było dostępne przez krótki czas na stronie internetowej tej wytwórni, lecz zostało niestety wycofane ze sprzedaży po interwencji Warner Bros. W sprzedaży jest w dalszym ciągu płyta z remiksami wydana przez Sire Records, na której znalazły się kompozycje różnych wykonawców, w tym także dwa utwory ze zrecenzowanego powyżej albumu, pod tytułem Chase i Stanley`s Theme.

Tweet