Wariatka z Chaillot (The Madwoman of Chaillot)

W 1969r Brian Forbes zrealizował swój ósmy film fabularny - kinową adaptację sztuki Jeana Giraudoux Wariatka z Chaillot. Lecz w przeciwieństwie do poprzednich siedmiu, nie jest to do końca jego film. Za reżyserię tego komediodramatu w gwiazdorskiej obsadzie (grają Kathryn Hepburn, Yul Bryner, Richard Chamberlain, Donald Pleasence, Edith Evans) wziął się sam John Huston, ale rychło zrezygnował przewidując katastrofę artystyczną filmu (podobnie postąpiły aktorki Simone Signoret i Irene Papas a także operator zdjęć Claude Renoir). Forbesowi nie udało się dokonać cudu - film ten został obiektem niezliczonych kpin wśród krytyków filmowych.

Ściągnięty na plan filmu Forbes wśród wielu problemów musiał poradzić sobie z jednym dosyć niespodziewanym - znalezieniem nowego kompozytora. Świetnie współpracujący z reżyserem przy sześciu filmach (od 1963r) John Barry tym razem odmówił twórcy swoich usług (wybrał współpracę z Johnem Schlesingerem przy Nocnym kowboju). Brian Forbes zupełnie niespodziewanie sięgnął po zupełnego nowicjusza - walijskiego kompozytora Michaela J. Lewisa. Walijczyka do zostania kompozytorem filmowym zainspirowały m.in. projekcje wczesnych filmów o Jamesie Bondzie. Od początku mówił, że chciałby dla potrzeb kina tworzyć głównie ?romantyczne score`y na dużą skalę?. Wariatka z Chaillot nie do końca dała mu taką możliwość, bo ta komedia wymagała trochę innego, luźniejszego podejścia do tematu.

Nie wiem czy sam Brian Forbes zatrudniając Michaela J. Lewisa do Wariatki z Chaillot spodziewał się, że ten odwdzięczy mu się w tak znakomity sposób. Słychać, że Walijczyk włożył trochę trudu w tą ilustrację, zaś w oczy rzuca się przede wszystkim dojrzałość kompozytorska Lewisa i swoboda w posługiwaniu się różnymi środkami wyrazu. Wariatka z Chaillot jest eklektycznym scorem, jak się później okazało, nawet wyjątkowo eklektycznym w porównaniu z późniejszymi, raczej ubogimi w ciekawe idee kompozycjami tego twórcy. Walijczyk uzyskał tu wyjątkowo atrakcyjny koloryt za pomocą najrozmaitszych środków wyrazu i gatunków muzycznych. Stworzył do komedii Forbesa trzy naprawdę świetne tematy główne, które przez cały czas trwania score`u są poddawane rozmaitym przetworzeniom i wariacjom. Naczelnymi tematami filmu są dwie melodie napisane dla głównych kobiecych postaci filmu, w tym rezolutnej obrotnej arystokratki Aurelii (granej przez Kathryn Hepburn), która chce zapobiec zrujnowaniu Paryża i postawieniu na jego miejsce pól naftowych (!!). Pomimo, iż to kobieta w wieku balzakowskim (podobnie jak jej przyjaciółki, które zostają przez nią skrzyknięte w celu powstrzymania szalonych przemysłowców), jest ona wciąż młoda duchem, co Lewis wyraźnie podkreśla w swojej muzyce.

Tematy hrabiny Aurelii oraz jej przyjaciółki Irmy prezentowane są w różnych wariacjach, a co ciekawe kompozytor momentami bardzo wyraźnie zrywa z poprawnością polityczną i stylem epoki, w której osadzona jest akcja filmu. Sięga bowiem po orkiestrowy jazz: trąbki wzięte niemalże wprost z muzyki Burta Bacharacha, organy a także pełne witalności kobiece wokale - bardzo słyszalna jest tu inspiracja klasycznym już ^*scorem Johna Barry`ego z komedii Richarda Lestera Sposób na kobiety. Są też wariacje bardziej konwencjonalne w brzmieniu, oparte na urzekającym, romantycznym brzmieniu smyczków wspartym mandoliną, klawikordem i fletem. Pozytywne wrażenie zrobił na mnie trzeci główny temat - melodia mocno przesiąknięta melancholią i hiszpańską emocjonalnością, zwłaszcza gdy słyszymy ten temat w aranżacji na gitarę klasyczną i marakasy. Rewelacyjny materiał melodyczny to nie wszystko, co Lewis w Wariatce z Chaillot ma do zaoferowania. Ciekawym uzupełnieniem melodycznej strony ilustracji jest nieco awangardowa perkusyjna muzyka, a także dosyć złowieszczy smyczkowy suspense (przeciwstawiony mandolinowej wariacji na drugi z tematów) z krótkimi przestojami i użyciem instrumentów perkusyjnych typowych dla późniejszych kompozycji Roya Budda z lat 70-tych. Pod koniec albumu pojawiają się także bardziej rozrywkowe wariacje na tematy główne funkcjonujące jako source music, m.in. aranżowane na … katarynkę a także fortepian i rzewne ^*smyczki. Wszystko kończy neoromantyczna, pełna rozmachu i triumfalizmu wariacja na pierwszy z tematów głównych. Lewis na samym końcu wyraźnie puścił wodzę fantazji.

Choć film okazał się klapą, to debiut Michaela J. Lewisa nie przeszedł niezauważony. Za swoją kompozycję otrzymał Ivor Novello Award i … kilka ciekawych propozycji do rozpatrzenia. Z perspektywy czasu patrząc, Lewis jawi się jako wyjątkowo ciekawy przypadek. Debiutował znakomicie, lecz potem nie potrafił przebić poziomem swojej pierwszej kompozycji. Jego muzyka nabrała wad, które niestety powtarzały się w wielu z jego późniejszych ilustracji. Lecz na szczęście Wariatka z Chaillot ich nie posiada. Unika typowej dla komediowych ilustracji lat 60-tych kiczowatości i banalności, a muzyka romantyczna nie trąci tanim sentymentalizmem. Jest również score`m bogatym w interesujące pomysły i aranżacje, świetną tematykę no a przede wszystkim wyróżniającym się bardzo wysoką słuchalnością (wszak to lata 60` i Silver Age). Jeśli miałbym wskazać jeden ^*score Michaela J. Lewisa, po który powinien sięgnąć każdy szanujący się miłośnik muzyki filmowej lat 60` i 70`, to mój wybór padłby właśnie na Wariatkę z Chaillot. ^*aria

Tweet

Zobacz także:

Sposób na kobiety (The Knack... And How To Get It) - Deluxe Edition

Szepczące ściany (The Whisperers)

Król szczurów (King Rat)

Deadfall