Pokłosie

UWAGA - tytuły utworów zawierają spoilery!

Jan Duszyński to dla wielu widzów i słuchaczy nazwisko zupełnie nowe, a jednak mimo młodego wieku kompozytor ten pochwalić się może niemałym doświadczeniem na polu teatru, filmu dokumentalnego oraz muzyki koncertowej. Jeśli chodzi o polskie kino, Duszyński dał się poznać rok temu jako współtwórca (razem z Jackiem Szymkiewiczem) ścieżki dźwiękowej do animacji dla dorosłych pt. Jeż Jerzy . Historia bezczelnego rysunkowego jeża okraszona została zaskakująco dramatyczną, pełną ekspresji ilustracją muzyczną, jakiej nie powstydziłby się żaden szanujący się film akcji (mało który zresztą wyróżnia się równie dopracowaną i niebanalną muzyką).

Pokłosie Władysława Pasikowskiego to jak na razie najważniejszy filmowy projekt Duszyńskiego. Kontrowersyjny obraz twórcy Psów, opowiadający historię dwojga braci rozwikłujących mroczną tajemnicę, jaką skrywa historia ich rodzinnej wsi, spolaryzował widzów i komentatorów w całym kraju, generując dyskusję daleko wykraczającą poza rzeczywistą artystyczną wartość samego filmu.

Muzyczną osią Pokłosia jest smyczkowe ^*adagio, oparte na dyskretnym, refleksyjnym temacie. Na jego bazie zbudowane zostały najważniejsze utwory ścieżki dźwiękowej: Powrót do domu, Brat, dramatyczny Pożar, Pokłosie, Won z mojego domu i wreszcie Kadish). Raz po raz pojawia się również motyw w wykonaniu Asji Czajkowskiej (Rodzice, Macewy, Won z mojego domu). Jej delikatna wokaliza, będąca niczym cichy, stłumiony krzyk, ostatecznie zespala się z tematem przewodnim w przejmującym finale (Kadish).

Drugim filarem Pokłosia jest suspens (Komu kibicujesz?, Żniwa, To była ziemia pańskiego ojca, Bunkier, Wasz ojciec podpalił). Duszyński nie odkrywa tu żadnych nowych lądów. Buduje napięcie w sposób tradycyjny, przez operowanie ^*dysonansami i kontrastem. Gęstniejącą atmosferę wokół bohaterów podkreśla smyczkowym ostinato, dzięki czemu statyczne sceny zyskują dynamizm. Kompozytor sięga również po wachlarz przeróżnych efektów akustycznych. Jest to ten rodzaj muzyki, w którym nagła cisza potrafi zrobić nie mniejsze wrażenie niż wszelkie szumy i trzaski.

Utrzymane w konwencji thrillera Pokłosie aż prosiło się o ilustrację autorstwa Michała Lorenca, z którym reżyser współpracował czterokrotnie (ostatnio przy świetnie przyjętym serialu Glina). Kompozytor ten nie tylko świetnie czuje język filmowy swojego kolegi, ale również doskonale odnajduje się w mrocznych, opresyjnych fabułach (patrz Symetria czy Czarny Czwartek), a z takim właśnie materiałem przyszłoby mu się mierzyć tym razem. Nie bez znaczenia jest również fakt, że Pokłosie porusza dramatyczny wątek relacji polsko-żydowskich, obecny już przecież we wcześniejszej filmowo-muzycznej twórczości Lorenca (np. Daleko od okna). Gdy angaż ten okazał się niemożliwy, zadanie napisania ścieżki dźwiękowej powierzono Janowi Duszyńskiemu. Był to wybór jak najbardziej trafny. Jego muzyka jest przemyślana i charakteryzuje się wysokim poziomem warsztatowym. Nie jest to jednak dzieło, o którym szczególnie pamięta się po opuszczeniu kina. Jak to często bywa z ilustracjami do tego typu filmów, pełnią one rolę służebną wobec obrazu, rzadko wychodząc na pierwszy plan. W Pokłosiu ma to miejsce bodaj dwa razy - w scenie pożaru i w końcówce filmu.

Kolejną kwestią jest słuchalność takiej muzyki na płycie. Nie należy ona do najłatwiejszych, choć z powodów wspomnianych wyżej powinna spodobać się słuchaczom, którzy nie stronią od takiej ponurej liryki. Jeśli komuś do gustu przypadł np. wymieniony wcześniej Czarny Czwartek Lorenca, odnajdzie się również słuchając Pokłosia. Ja natomiast czekam już na kolejne dzieła Duszyńskiego, gdyż mam nadzieję, że film Pasikowskiego nie okaże się dla niego wilczym biletem, ale przepustką do dalszej kariery w muzyce filmowej.

Tweet

Zobacz także:

Czarny Czwartek. Janek Wiśniewski padł

Daleko od okna