Dziewczyna z tatuażem (The Girl With The Dragon Tattoo)

Kup tę płytę w: iTunes za 11.99

Popularnej książki Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet nie czytałem, więc nie ocenię walorów jej ekranizacji. W każdym razie film Davida Finchera pt. Dziewczyna z tatuażem można z całą pewnością uznać za majstersztyk, który zadowoli miłośników thrillerów. Choć trwa blisko trzy godziny, nieprzerwanie trzyma w napięciu. Dzieje się tak nie tylko za sprawą perfekcyjnie poprowadzonego wątku kryminalnego, ale także ciekawych postaci i oryginalnej atmosfery. Klimat i suspens kreują m.in. dwa elementy, funkcjonujące w idealnej symbiozie: montaż i muzyka, za które odpowiadają dwa duety: Angus Wall i Kirk Baxter oraz Trent Reznor i Atticus Ross.

Muzyka zeszłorocznych laureatów Oscara (The Social Network) działa w Dziewczynie z tatuażem inaczej niż większość współczesnych kompozycji filmowych. Reznor i Ross nie stworzyli bowiem ani utworów czysto ilustracyjnych, ubarwiających akcję, ani utworów kontrastujących, które wydobywałyby przesłanie dzieła. Nie można też powiedzieć, że podkreślili dźwiękami uczucia bohaterów. Artyści postanowili skoncentrować się niemal wyłącznie na wykreowaniu specyficznej atmosfery. Można więc zapytać, w jaki sposób muzyka tak efektownie współgra z montażem, skoro ogranicza się do jednej funkcji, nie związanej bezpośrednio z akcją? Otóż owo współdziałanie odbywa się na płaszczyźnie zmysłowej. Dźwięki, mówiąc ogólnie, zmieniają się razem z obrazami, tworząc niepokojące sekwencje. Jest to związek na tyle intensywny, że poniekąd wpływa na dramaturgię filmu. Ale tak naprawdę muzyka rzadko odmalowuje poszczególne elementy akcji, obejmuje fabułę szerzej, a łącząc się z pozoru mało istotnymi obrazami, wpływa na nasze zmysły.

Utwory Reznora i Rossa są w większości minimalistyczne, tzn. oparte na powtarzalnych strukturach rytmicznych i motywicznych. I znów pojawia się pytanie o współdziałanie z montażem: jak jednolite, powoli rozwijane utwory mogą znacząco korespondować ze zmiennością obrazów? Okazuje się, że poprzez precyzyjne operowanie poszczególnymi planami utworu. Kompozytorzy nawarstwiają struktury, by w odpowiednim momencie je zredukować. Na przykład w scenie, w której Henrik Vanger (Christopher Plummer) pokazuje Mikaelovi Blomkvistowi (bardzo przekonujący Daniel Craig) oprawione zasuszone kwiaty - wysyłane, jak się podejrzewa, przez mordercę - słyszymy niepokojące motywy gitary z narastającą, głuchą perkusją. Scena kończy się raptownym ujęciem jednego z obrazów i wtedy perkusja cichnie, pozostawiając zagubiony już motyw gitary. W ten sposób muzycy budują suspens w całym filmie.

W Dziewczynie z tatuażem nie należało zresztą wspomagać narracji, bo perfekcyjny montaż równoległy uczynił ją wystarczająco sugestywną, a momentami nawet szokującą. Na przykład po długiej i wyjątkowo brutalnej scenie gwałtu następuje scena beztroska, ukazująca uśmiechniętego bohatera, który wychodzi ze swojego drewnianego domku - wszelkie próby muzycznego połączenia obu jaskrawo odmiennych obrazów byłyby bezsensowne. Muzyka za to niezwykle efektownie potęguje napięcie, kiedy jesteśmy świadkami punktów przełomowych w śledztwie - poprzez kumulowanie wszystkich warstw muzycznych w jednorodny organizm.

Utwory Trenta Reznora i Atticusa Rossa są same w sobie bardzo interesujące, chociaż ich estetyka może wielu słuchaczy odrzucać. Kompozytorzy nie tylko wpasowali się nią w szare zdjęcia, przedstawiające zaśnieżoną Szwecję, ale dodali całej historii drapieżności, której nie mogła wnieść tylko Rooney Mara, wcielająca się w buntowniczą, zakolczykowaną hakerkę Lisabeth Salander. W Dziewczynie z tatuażem usłyszymy dźwięki elektroniczne i akustyczne (połączone z efektami dźwiękowymi filmu) w ostrych, przenikliwych barwach, dudniące tekstury, przeciągłe skowyty, szumy i szmery. Te momentami dziwaczne odgłosy tworzą frapujące, wielowymiarowe struktury, które żyją i wprowadzają w trans. Są one zresztą bardzo oryginalne. Mnie szczególnie zainteresowały minimalistyczne utwory, takie jak You`re Here czy Oraculum, charakteryzujące się nieregularnymi, nakładającymi się na siebie rytmami i metalicznym brzmieniem instrumentów perkusyjnych i elektronicznych sampli. Wpada w ucho fortepianowy What If We Could?, niosący ciepłe, ludzkie uczucia. Nie można też nie wspomnieć o mocnym coverze słynnej piosenki Led Zeppelin Immigrant Song, który wybrzmiewa w wyrazistej, trochę bondowskiej czołówce filmu, wprowadzając widza w odpowiedni klimat. Dziewczyna z tatuażem nie jest soundtrackiem dla każdego, ale na pewno prezentuje się niebanalnie. Według mnie jedna z najciekawszych kompozycji filmowych 2011 roku. ^*piano

Tweet

Zobacz także:

Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet (Men Who Hate Women)

FILM: "Dziewczyna z tatuażem" - kompozytorzy i reżyserzy dźwięku opowiadają ...