Blue Velvet

Blue Velvet z 1986 roku można uznać za kwintesencję Davida Lyncha, ale i początek kształtowania się stylu, z jakiego znany jest ten niekonwencjonalny twórca filmowy. Za właściwsze uważam jednak to drugie określenie, bo choć wymienione dzieło ma w sobie chyba wszystkie elementy charakterystyczne dla późniejszych filmów artysty - liczne metafory, oniryczne wizje i czarny humor - to widać w nim jeszcze wyraźne poszukiwanie formy. Stąd zapewne dysproporcja w zastosowaniu sposobów wyrażania myśli - przykładem męcząca perwersja w drugiej połowie filmu. Nie mniej jednak Blue Velvet, jak każdy obraz Lyncha, wciąga (oczywiście jeśli lubi się tego typu awangardę), co należy zawdzięczać w dużej mierze fenomenalnemu aktorstwu, zwłaszcza uroczej, a przy tym niezwykle prawdziwej Laury Dern, oraz hipnotyzującej muzyce Angelo Badalamenti`ego.

Blue Velvet jest też pierwszym filmem Davida Lyncha, który zilustrował ten znakomity włoski kompozytor i od tego czasu stale już ze sobą pracują. Trudno się temu dziwić, gdyż Badalamenti doskonale rozumie i czuje kino mistrza, swoimi utworami pomaga widzowi przenieść się w jego niesamowity świat. Potrafi znakomicie zbudować w filmie napięcie, czy klimat a także, co ważne, współtworzy charakterystyczną dla Lyncha poetykę snu. Nie inaczej jest w przypadku Blue Velvet.

Tam już na samym początku widz poczuje dreszczyk emocji, wyłącznie dzięki muzyce, kiedy na ekranie pojawi się kurtyna z błękitnego aksamitu, a na niej napisy. Wybrzmiewa wówczas piękny, niesamowity temat przewodni. Na początku wykonuje go ?zawodzący? kwintet smyczkowy - słyszymy wznoszące i opadające (i pod względem wysokości dźwięków i dynamiki) frazy. Po głębokim rozwinięciu, w którym dołącza się chropawa sekcja instrumentów dętych blaszanych, temat przejmuje klarnet i flet, czyniąc brzmienie delikatniejsze i klarowne. Na końcu wraca płaczliwa melodia smyczków, prowadząca do pięknej, mocnej kulminacji instrumentów dętych blaszanych i pulsujących drewnianych, jak w klasycznej symfonii. Opisany temat jest moim zdaniem jednym z najlepszych, jakie napisał Badalamenti. Zachwyca klasyczną elegancją, wyrafinowaniem, idącym w parze z silnym napięciem.

Temat ten przewija się między utworami bardziej ilustracyjnymi, kreującymi w filmie suspens. Dużą rolę odgrywa w nich bardzo krótki motyw, składający się z trzech dźwięków, złowrogo stawianych przez instrumenty dęte - cicho, ale drapieżnie, jakby się przyczajały. Doskonały przykład na to, w jak oszczędny sposób można zbudować napięcie; i nie tylko w filmie - słuchając motywu na płycie odczujemy podobne emocje, jak podczas seansu. W ogóle należy powiedzieć, że cała muzyka ilustracyjna jest dość ciężka gatunkowo, ale tylko pozornie hermetyczna. U niejednego słuchacza może wzbudzić spore zainteresowanie, ze względu na bardzo ciekawą instrumentację. Wrażenie robią zwłaszcza nagłe, surowe współbrzmienia instrumentów dętych blaszanych na tle ciemnego kwintetu, na przykład w Night Streets / Sandy and Jeffrey, czy w Frank. Niesamowity klimat tej muzyki potęguje jeszcze specyficzna, stara jakość nagrania, która do utworów Blue Velvet pasuje wprost fenomenalnie.

W filmie Lyncha bardzo ważną rolę odegrał też utwór miłosny Mysteries of Love, w którego wkład miał też sam reżyser (przypomnijmy, że również kompozytor). Pojawił się on trzykrotnie, ale w trzech wersjach - z solową partią ^*waltorni, bez linii melodycznej (same pochody harmoniczne) a także ze śpiewem Julee Cruise. Szczerze mówiąc utwór jest tak hipnotyzujący, że można by go słuchać w jeszcze wielu odsłonach. Opiera się on na pięknych, ciepłych współbrzmieniach smyczków i syntezatora, leniwie przechodzących z jednego na drugi, które doskonale oddają miłość głównych bohaterów filmu - czystą, trochę odrealnioną, jak ze snu. Warto powiedzieć, że barwa, jaką artyści uzyskali w Mysteries of Love stała się bardzo charakterystyczna dla opraw muzycznych kolejnych filmów Lyncha.

Na płycie znalazł się jeszcze fajny jazzowy utwór Akron Meets The Blues z biorącym walking bassem i solówką saksofonu a także kilka amerykańskich piosenek z lat 30., które pojawiły się w filmie (np. In Dreams Roya Orbisona). Nie kontrastują one nieprzyjemnie ze ^*scorem i stanowią naturalne muzyczne rozwinięcie.

Blue Velvet jest pierwszym efektem współpracy Davida Lyncha z Angelo Badalamentim i, moim zdaniem, jednym z najciekawszych.

Tweet

Zobacz także:

Mulholland Drive (Mulholland Dr.)

Zagubiona autostrada (Lost Highway)